مقدمه
آیا می‌دانید ASM در Oracle چیست و چرا برای یک DBA مهم است؟
اگر با مدیریت دیتابیس Oracle سروکار دارید، احتمالاً با چالش‌هایی در ذخیره‌سازی، عملکرد I/O یا افزونگی (Redundancy) دادهها مواجه شده‌اید.
در این مقاله آموزش اوراکل، به زبان ساده و حرفه‌ای توضیح می‌دهیم که ASM چیست، چگونه کار میکند و چطور میتوانید از آن بهترین استفاده را ببرید.
اگر می خواهید به عنوان یک مدیر پایگاه داده اوراکل تجربه کاری خوبی داشته باشید پیشنهاد می شود، نوشته زیر را مطالعه کنید:
در این نوشته شما می خوانید
ASM چیست؟
ASM (Automatic Storage Management) یک سیستم مدیریت خودکار دیسک‌هاست که توسط Oracle ارائه شده و به شما کمک میکند تا بدون نیاز به فایل‌سیستم سنتی یا ابزارهای پیچیده مانند RAID یا LVM، فایل‌های دیتابیس را روی دیسکها ذخیره، مدیریت و آینهسازی کنید.
🔹 چه فرقی بین ASM و فایل‌سیستم معمولی وجود دارد؟
ASM دادهها را روی دیسکها بهصورت خودکار پخش میکند، از افزونگی داخلی پشتیبانی میکند و نیاز به تنظیمات پیچیده‌ی سیستمعامل را حذف میکند.
🔹 آیا DBA باید با ASM کار کند؟
بله. ASM یکی از ابزارهای حیاتی برای مدیریت حرفه‌ای دیتابیس Oracle است، مخصوصاً در محیطهای با حجم بالا یا RAC.
🧠 چرا از ASM استفاده کنیم؟ (مزایا برای DBA)
- بهبود عملکرد I/O از طریق پخش دادهها روی چند دیسک
- کاهش پیچیدگی مدیریت دیسکها
- پشتیبانی از افزونگی داخلی بدون نیاز به RAID
- سازگاری کامل با Oracle RAC
- مدیریت ساده‌تر فایل‌ها با دستورات SQL یا asmcmd
🧱 ساختار ASM چطور است؟
ASM از دو بخش اصلی تشکیل شده:
- ASM Instance: مشابه یک دیتابیس اینستنس معمولی اما فقط برای مدیریت دیسکها و متادیتا
- Disk Group: مجموعه‌ای از دیسکها که به‌عنوان یک واحد ذخیره‌سازی استفاده میشوند (مثلاً +DATA)
مفاهیم کلیدی در ASM
| مفهوم | توضیح |
|---|---|
| Disk Group | مجموعه‌ای از دیسکهای فیزیکی یا منطقی با یک نام منطقی |
| ASM Disk | دیسک فیزیکی یا پارتیشن که عضو یک disk group است |
| Allocation Unit (AU) | واحد تخصیص فضای ASM، پیش‌فرض ۱MB |
| Stripe | تقسیم فایل‌ها به بلاک‌هایی که روی چند دیسک پخش میشوند |
| Rebalance | فرآیند توزیع مجدد دادهها هنگام اضافه یا حذف دیسکها |
| Redundancy Level | نوع افزونگی: External، Normal یا High |
سطوح Redundancy در ASM
| سطح | ویژگی | نیاز به چند دیسک |
|---|---|---|
| External | بدون آینهسازی؛ فرض بر امنیت سختافزار | ۱ |
| Normal | دادهها دو بار ذخیره میشوند (۲ نسخه) | حداقل ۲ |
| High | دادهها سه بار ذخیره میشوند (۳ نسخه) | حداقل ۳ |
⚙️ ASM چگونه کار میکند؟ (قدم‌به‌قدم)
- دیسکها به سیستم معرفی میشوند (مثلاً از طریق ASMLib)
- DBA یک Disk Group می‌سازد
- ASM دادهها را بین دیسکها پخش میکند (Striping)
- در صورت نیاز، آینهسازی انجام می‌دهد (Mirroring)
- هنگام تغییرات، خودکار Rebalance میکند
🎯 مثال ساده و واقعی از ASM برای DBAها
فرض کنید سه دیسک با مسیرهای /dev/sdX, /dev/sdY, /dev/sdZ دارید. می‌خواهید یک Disk Group برای دیتای اصلی بسازید:
CREATE DISKGROUP DATA NORMAL REDUNDANCY
DISK '/dev/sdX', '/dev/sdY', '/dev/sdZ';
سپس دیتابیس را طوری تنظیم می‌کنید که فایل‌هایش را در +DATA ذخیره کند:
ALTER SYSTEM SET DB_CREATE_FILE_DEST = '+DATA';
🧪 دستورات پرکاربرد برای مدیریت ASM
-- Show Disk groups
SELECT name, state, type FROM v$asm_diskgroup;
-- Add new Disk
ALTER DISKGROUP DATA ADD DISK '/dev/sdW';
-- Delete Disk
ALTER DISKGROUP DATA DROP DISK DISK2;
-- Show ASM files
SELECT name, type, bytes/1024/1024 AS size_mb FROM v$asm_file;
🔧 ابزارهایی که برای مدیریت ASM به شما کمک میکنند
- asmcmd: ابزار خط فرمان اختصاصی ASM
- OEM (Enterprise Manager): مدیریت گرافیکی ASM
- SQL*Plus یا SQL Developer: اجرای دستورات SQL
- ویوهای سیستمی: مثل
v$asm_disk,v$asm_file,v$asm_operation
مقایسه ASM با فایل‌سیستم سنتی
| ASM | فایل‌سیستم سنتی |
|---|---|
| توزیع خودکار دادهها روی دیسکها | توزیع دستی یا وابسته به RAID |
| پشتیبانی از Redundancy داخلی | نیاز به ابزار یا سختافزار خارجی |
| بدون نیاز به Mount/Unmount | نیاز به مدیریت سیستم‌فایل |
| مدیریت ساده‌تر با SQL یا asmcmd | نیاز به ابزارهای سیستمعامل |
| پرفرمنس بالاتر برای I/O | پرفرمنس محدودتر در بارهای سنگین |
📝 نکاتی که هر DBA برای کار با ASM باید بداند
- زمان مناسب برای اجرای Rebalance را انتخاب کنید (ترجیحاً خارج از ساعات پیک)
- همیشه از پشتیبان‌گیری مناسب استفاده کنید، حتی اگر ASM آینهسازی انجام می‌دهد
- در محیط RAC، تمام نودها باید به Disk Group مشترک دسترسی داشته باشند
- فایل‌های Redo و Control File را روی Disk Group متفاوت از دادهها نگهداری کنید برای افزایش ایمنی
🔗 منابع پیشنهادی برای یادگیری بیشتر
- Oracle ASM Overview – Oracle Docs
- کتاب: Oracle ASM 12c Pocket Reference – Gavin Soorma
- آموزش ویدیویی: YouTube یا Udemy با کلیدواژه‌ی “Oracle ASM for DBA”
سوالات متداول درباره Oracle ASM
خیر، ASM فقط مخصوص Oracle RAC نیست.
ASM هم در محیطهای Single Instance و هم در RAC (Real Application Clusters) قابل استفاده است.
حتی در نصبهای ساده دیتابیس هم میتوان از مزایای ASM مثل مدیریت خودکار دیسک، آینهسازی، و بهبود عملکرد بهرهمند شد.
برای استفاده از ASM در لینوکس، میتوانید از ابزارهایی مانند ASMLib یا Udev Rules استفاده کنید تا دیسکها بهدرستی به Oracle معرفی شوند.
این ابزارها کمک میکنند دیسکها بهصورت دائمی، پایدار و با نامهای ثابت برای ASM قابل شناسایی باشند.
Redundancy در ASM بهصورت نرمافزاری و در سطح Oracle انجام میشود، در حالی که RAID معمولاً در سطح سختافزار یا سیستمعامل پیادهسازی میشود.
ASM امکان پیکربندی External (بدون آینهسازی)، Normal (دو نسخه)، و High (سه نسخه) را فراهم میکند و بهشکل کاملاً یکپارچه با Oracle Database عمل میکند، در حالی که RAID به صورت خارجی مدیریت میشود.
اگر از Redundancy نوع Normal یا High استفاده کرده باشید، دادهها بهصورت آینهشده روی دیسکهای دیگر وجود دارند و Oracle ASM بهصورت خودکار از نسخهی سالم استفاده میکند.
در این حالت، با جایگزین کردن دیسک خراب، فرآیند Rebalance بهصورت خودکار اجرا شده و دادهها بازسازی میشوند.
🧠 نتیجه‌گیری
اگر به دنبال پرفرمنس بهتر، مدیریت ساده‌تر و افزونگی مطمئن‌تر در دیتابیس‌های Oracle هستید، ASM ابزار مورد اعتماد شماست.
راه‌اندازی و استفاده از ASM نه‌تنها پیچیدگی مدیریت را کاهش می‌دهد، بلکه پایه‌گذار زیرساختی حرفه‌ای و مقیاس‌پذیر برای سازمان شما خواهد بود.
📢 نظر شما چیست؟ اگر شما هم اطلاعات و تجربه خوبی در استفاده از ASM در اوراکل دارید خوشحال میشم در بخش نظرات، تجربه های ارزشمندتان را با ما به اشتراک بگذارید! 🚀
دیدگاهتان را بنویسید