مقدمه : چرا باید UTL_RAW را بشناسیم؟
آیا تا حالا برات سوال شده که SQL و PL/SQL چه فرقی با هم دارن؟
اگه با پایگاه داده‌های Oracle سر و کار داشته باشی، این دو اسم رو زیاد شنیدی.خیلی وقت‌ها هم با هم قاطی می‌شن.
توی این مقاله آموزش اوراکل قراره با یه زبان ساده، اما کاملاً حرفه‌ای، فرق این دو تا زبان رو توضیح بدیم؛ اونم طوری که یه بار برای همیشه تو ذهنت بشینه!
اگر می خواهید در مورد مفاهیم اولیه آموزش PL/SQL و با زبان برنامه نویسی دیتابیس بیشتر آشنا بشید نوشته زیر را مطالعه کنید:
در این نوشته شما می خوانید
SQL چیه؟
SQL مخفف Structured Query Language هست.
این زبان برای کار کردن با دادهها ساخته شده؛ یعنی اگه بخوای اطلاعات بخونی، تغییر بدی یا حذف کنی، با SQL سروکار داری.
مثلاً فرض کن می‌خوای لیست کارمندهای بخش مالی رو ببینی:
SELECT first_name, last_name
FROM employees
WHERE department_id = 10;
خیلی ساده گفتی: “اسم و فامیل همه‌ی کارمندای دپارتمان ۱۰ رو بده”.
نه نیازه بدونی دادهها چطور ذخیره شدن، نه اینکه چطور واکشی می‌شن. فقط می‌گی چی می‌خوای.
PL/SQL چیه؟
حالا برسیم به PL/SQL که مخفف Procedural Language / SQL هست.
Oracle این زبان رو طراحی کرده تا کنار SQL بتونی منطق برنامهنویسی هم اجرا کنی.
یعنی چی؟ یعنی بشه شرط گذاشت، حلقه ساخت، متغیر تعریف کرد، خطاها رو مدیریت کرد و…
مثلاً فرض کن می‌خوای مجموع حقوق کارمندهای یک بخش رو حساب کنی:
DECLARE
v_total_salary NUMBER;
BEGIN
SELECT SUM(salary)
INTO v_total_salary
FROM employees
WHERE department_id = 10;
DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Total Salary: ' || v_total_salary);
END;
اینجا دیگه فقط یک کوئری نیست. یه قطعه کده که خودش اجرا میشه، خطاها رو می‌گیره، خروجی چاپ می‌کنه و می‌تونه تو یه برنامه بزرگ‌تر قرار بگیره.
تفاوت SQL و PL/SQL به زبان ساده
| ویژگی | SQL | PL/SQL |
|---|---|---|
| نوع زبان | اعلانی (Declarative) | رویه‌ای (Procedural) |
| کاربرد اصلی | مدیریت دادهها (CRUD) | مدیریت منطق برنامهنویسی |
| ساختار | خطی و ساده | بلوک‌محور و ساختار‌یافته |
| قابلیت برنامهنویسی | ندارد | دارد (If, Loop, Exception) |
| استفاده در تریگر/پکیج | خیر | بله |
SQL کجا به دردت می‌خوره؟
- وقتی فقط می‌خوای از پایگاه داده اطلاعات بگیری یا ذخیره کنی
- برای گزارش‌گیری ساده یا پیچیده
- موقع اتصال پایگاه داده به نرم‌افزارهایی مثل اکسل، Power BI یا ابزارهای BI
PL/SQL کجا به دردت می‌خوره؟
- وقتی باید منطقهای شرطی، تصمیم‌گیری یا تکرار بنویسی
- برای ساختن تریگر، پکیج، تابع یا رویه (Stored Procedure)
- وقتی که قراره حجم زیادی از دادهها رو پشت سر هم پردازش کنی
- برای ساختن سیستم‌های اتوماسیون سمت دیتابیس
سوالات متداول درباره تفاوت PL/SQL و SQL
خیر. PL/SQL برای اجرای منطقهای برنامهنویسی ساخته شده اما همچنان برای دسترسی به دادهها به SQL نیاز داره.
در واقع، PL/SQL روی SQL سوار میشه و بدون اون کاری ازش برنمیاد.
هرکدوم برای کار خاصی ساخته شدن و بهتر یا بدتری نداریم.
- SQL برای نوشتن و خواندن دادهها استفاده میشه
- PL/SQL برای نوشتن منطقهای پیچیده در سمت پایگاه داده
اگه هدف فقط کوئری سادهست، SQL کافیه. ولی برای ساختن رویه، تریگر یا پردازشهای منطقی باید بری سمت PL/SQL.
نه واقعاً. چون PL/SQL بدون SQL بیمعنیه.
توی تمام کدهای PL/SQL، دستورات SQL هم وجود دارن (مثل SELECT, INSERT, UPDATE)، پس یادگیری PL/SQL وابسته به SQL هست.
وقتی نیاز داری:
- چندین عملیات دیتابیس رو به صورت پشت سر هم انجام بدی
- برای دادهها تصمیم‌گیری منطقی کنی (مثل IF/ELSE)
- حلقه بزنی یا خطاها رو مدیریت کنی
- یا بخوای کد بهینه و امنی سمت سرور بنویسی که به کلاینت منتقل نشه
اونجا دقیقاً جای PL/SQL هست.
جمع‌بندی نهایی
SQL برای درخواست و مدیریت دادهها ساخته شده، اما PL/SQL برای پیاده‌سازی منطقهای پیچیده در سمت سرور.
اگه می‌خوای یه توسعه‌دهنده Oracle حرفه‌ای باشی، باید با هر دوتاش مثل آب خوردن کار کنی.
به عبارت ساده‌تر، SQL مغز داده‌هاست، ولی PL/SQL قلب پردازشه.
📢 نظر شما چیست؟ اگر شما هم اطلاعات و تجربه خوبی با زبان برنامه نویسی PL/SQL دارید خوشحال میشم در بخش نظرات، تجربه های ارزشمندتان را با ما به اشتراک بگذارید! 🚀
دیدگاهتان را بنویسید